Prawo do poszanowania intymności i godności
Stan prawny na dzień:23.03.2022 r.
Poszanowanie prawa do intymności i godności osobistej pacjentki oznacza szacunek dla indywidualnego poczucia wstydu każdej kobiety. Przestrzeganie tego prawa jest szczególnie ważne dla kobiety hospitalizowanej z powodu problemów z ciążą, poronieniem czy porodem. Jej poczucie wstydu jest naruszane przez konieczność obnażania się do badania przed nieznanymi osobami oraz mówienia o sprawach intymnych.
Poszanowanie godności osobistej oznacza szacunek dla odrębności pacjentki jako człowieka, dla jej podmiotowości. Oznacza także traktowanie jej jako pełnego człowieka, a nie przypadku medycznego, ograniczonego do chorego narządu, czy stanu wymagającego interwencji. Sprawy związane z ciążą i porodem głęboko angażują całą osobę. Nie tylko ciało kobiety, ale także jej psychikę i tożsamość.
Jakie przepisy prawa stanowią o prawie do poszanowania intymności i godności osobistej?
- Art. 23 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym intymność oraz godność osobista stanowią dobra osobiste człowieka,
- Art. 20 – 22 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zobowiązują one osoby wykonujące zawód medyczny do takiego zachowania, które zapewnia pacjentowi poszanowanie godności i intymności,
- Art. 36 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Nakłada on na wszystkich lekarzy obowiązek poszanowania godności osób korzystających z usług medycznych. Ponadto, zgodnie z ust. 3 tego artykułu lekarz ma obowiązek dbać, aby inny personel medyczny przestrzegał w postępowaniu z pacjentem zasady poszanowania godności i intymności.
Do prawa pacjenta do poszanowania intymności i godności osobistej odnoszą się także Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczpospolitej Polskiej (art. 3 pkt a) oraz Kodeks etyki lekarskiej (art. 12).
Zgodnie z nimi lekarz oraz położna powinni życzliwie i kulturalnie traktować pacjentów, szanując ich godność osobistą i prawo do intymności.
Większości kobiet nie pyta się o zgodę na asystę studentów przy porodzie. Podczas gdy, od zasady obowiązku uzyskania zgody można odstąpić jedynie w klinikach i szpitalach akademii medycznych, medycznych jednostkach badawczo-rozwojowych i innych jednostkach uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy oraz innego personelu medycznego. Przy czym, tylko w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych.
Obecność osób uczących się zawodów medycznych powinna być ograniczona do niezbędnego zakresu wyznaczonego przez cele dydaktyczne, a nie do zakresu niezbędnych czynności medycznych wynikających z procesu świadczenia zdrowotnego.
Studenci mogą uczestniczyć w udzielaniu pacjentowi świadczenia zdrowotnego, zatem nie tylko je obserwować. Jednakże, nawet osoba prowadząca zajęcia nie może upoważnić studentów do udzielania świadczenia zdrowotnego. Zgodę taką wyraża co do zasady pacjent.
Oznacza to, że gdy np. student ma udzielić świadczenia medycznego, zgoda pacjentki jest konieczna.
Pamiętać należy również, że osoba nadzorująca praktyki zobowiązana jest dbać o to, aby udział studentów przebiegał w sposób uniemożliwiający naruszenie istoty praw pacjentki do prywatności, godności osobistej i intymności (Dorota Karkowska 2006, Analiza uwarunkowań opieki okołoporodowej w Polsce, Fundacja Rodzić po Ludzku, Warszawa).
Przestrzeganie prawa kobiety do poszanowania godności i intymności polega przede wszystkim na odpowiedniej organizacji pracy oddziału położniczego. Można to osiągnąć poprzez zapewnienie:
- intymnej izby przyjęć
- pojedynczych sal porodowych czy też dobrego oznakowania oddziału
- dobrze izolujących ścianek we wspólnych salach porodowych, parawanów i zasłon w salach poporodowych
- zamykanie drzwi
- przedstawianie się personelu oraz dopilnowanie, aby przy zabiegach i badaniach obecne były tylko niezbędne osoby z personelu medycznego
Ważna jest również cała sfera zachowań interpersonalnych. Istotny jest sposób zwracania się do kobiety, życzliwość, a także unikanie zadawania zbędnego bólu wskutek niestarannego czy nieprofesjonalnego wykonywania świadczeń medycznych.
Data publikacji: 8.10.2008
