Zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza

Prowadzisz własną działalność gospodarczą i zastanawiasz się, jak wygląda kwestia zasiłku macierzyńskiego dla przedsiębiorczych mam? W naszym artykule wyjaśniamy, jakie prawa przysługują osobom prowadzącym firmy, jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać zasiłek macierzyński, oraz jak wygląda proces ubiegania się o to świadczenie. Dowiedz się, jakie kroki podjąć, aby zabezpieczyć siebie i swoje dziecko finansowo podczas pierwszych miesięcy macierzyństwa.

Podstawa prawna przyznawania zasiłku macierzyńskiego

Podstawę prawną prawa do zasiłku macierzyńskiego stanowi Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Zasady przyznawania zasiłku macierzyńskiego

Zasady przyznawania zasiłku macierzyńskiego dla osób prowadzących działalność gospodarczą są takie same jak w przypadku innych form zatrudnienia. Zasiłek macierzyński przysługuje kobiecie, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w czasie urlopu wychowawczego:

• urodziła dziecko,
• przyjęła dziecko – w wieku do siódmego roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do dziesiątego roku życia – na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,
• przyjęła dziecko – w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10. roku życia – na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.

Jaki warunek musi zostać spełniony, aby nabyć prawo do zasiłku macierzyńskiego?

Zasiłek macierzyński przysługuje kobiecie, która prowadząc działalność gospodarczą, podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Należy pamiętać, że do ubezpieczenia chorobowego można przystąpić w dowolnym momencie, a prawo do wypłaty świadczeń nabywa się już po pierwszym dniu opłacenia składki. Tak więc nie obowiązuje “okres wyczekiwania”.

Na jaki okres przyznawany jest zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński dla przedsiębiorczyni przyznawany jest na taki sam okres jak dla osób pracujących w oparciu o umowę o pracę, to jest:

• 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 43 tygodnie – w przypadku urodzenia dwóch lub więcej dzieci przy jednym porodzie,
• 38 tygodni – w przypadku gdy: rodzina zastępcza (niezawodowa) przyjmie na wychowanie dziecko do lat 7 (lub do 10 lat, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny) lub osoba ubezpieczona przyjmie na wychowanie dziecko do lat 14 i złoży wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.

Kiedy ojciec dziecka może otrzymać środki z tytułu zasiłku macierzyńskiego?

Matka dziecka po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego trwającego 14 tygodni może zrezygnować z jego pobierania. W takim przypadku niewykorzystana część zasiłku może zostać udzielona ojcu dziecka na jego wniosek.

Zasiłek macierzyński może otrzymać ojciec dziecka, który jest zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego, pod warunkiem, że przypada on bezpośrednio po terminie rezygnacji przez matkę dziecka z części zasiłku.

Należy pamiętać, że wniosek matki dziecka o skrócenie zasiłku macierzyńskiego musi zostać złożony w oddziale ZUS nie później niż na 7 dni przed dniem rezygnacji z pobierania zasiłku wraz z m.in. dołączonym do wniosku zaświadczeniem o przerwaniu działalności zarobkowej przez ojca dziecka.

Od czego zależy wysokość zasiłku macierzyńskiego?

Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od wysokości podstawy wymiaru składek z okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających nabycie prawa do zasiłku.  Zasiłek macierzyński można otrzymać już po pierwszym dniu opłacenia składki chorobowej.

Maksymalna wysokość podstawy składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w 2024 roku wynosi 19 560 zł miesięcznie.

Przedsiębiorcze mamy, które chciałyby otrzymywać wysoki zasiłek macierzyński liczony od pełnej zadeklarowanej podstawy powinny odprowadzać składkę w wyższej wysokości przez pełne 12 miesięcy.

Kiedy pierwsza wypłata?

Zasiłek macierzyński dla przedsiębiorcy zostanie wypłacony, jeżeli dostarczy on do odpowiedniej siedziby Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

• zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu – w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres przed porodem,
• wniosek o wypłatę świadczenia,
• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka oraz zaświadczenie o opłacaniu składek (druk ZUS Z-3b).

Po złożeniu całej dokumentacji należy czekać na decyzję ZUS-u. Zasiłek macierzyński powinien zostać wypłacony już w ciągu 30 dni od dnia złożenia dokumentów.

Ważne! Należy opłacać składki ZUS w pełnej wysokości, w terminach ustawowych, do momentu otrzymania z ZUS decyzji o przyznaniu zasiłku macierzyńskiego.

Aktualne formularze wniosków i oświadczeń można pobrać ze strony ZUS tu

Autorka artykułu:

radczyni prawna Zuzanna Pawlikowska