Wydłużony urlop macierzyński dla rodziców hospitalizowanych noworodków

marzec 2025

Już 19 marca br. w życie wejdą nowe przepisy dotyczące uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. To bardzo dobra wiadomość dla pracowników – rodziców noworodków wymagających hospitalizacji, ponieważ to do nich skierowana jest nowelizacja w zakresie wymiaru urlopu macierzyńskiego.

Przepisy obowiązujące przed nowelizacją

Zgodnie z art. 183 § 1 Kodeksu pracy, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni (lub wyższym w zależności od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie). Z dniem porodu matka zatrudniona na umowę o pracę przechodzi na obowiązkowy urlop macierzyński. Zasady korzystania z urlopu macierzyńskiego były jednakowe dla wszystkich matek. Bez znaczenia pozostawało zatem to, w którym tygodniu ciąży miał miejsce poród. Matka, która urodziła przedwcześnie dziecko wymagające hospitalizacji, przebywała na urlopie macierzyńskim na tych samych zasadach, co matka, która wyszła z dzieckiem ze szpitala tuż po porodzie. W praktyce oznaczało to, że mamy noworodków wymagających długotrwałej hospitalizacji, miały mniej czasu na spędzenie urlopu macierzyńskiego z dzieckiem w domu.

(…) A więc przebywanie kilkanaście tygodni na oddziale takiego dziecka skraca urlop macierzyński mamy – dobrze o tym wiemy. Okrada tę mamę z tego urlopu. To jest bezduszne. Rodzice od dawna apelują do wszystkich organizacji prorodzicielskich, prowcześniaczych, do nas – my jesteśmy na wszystkich portalach internetowych – że to jest konieczne, żeby ten urlop był wydłużony. Naprawdę już od wielu lat o tym mówimy.

Prezeska Fundacji Koalicja dla wcześniaka prof. dr hab. n. med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka podczas posiedzenia komisji pracującej nad zmianami kodyfikacyjnymi.

Rozwiązanie, z którego dotychczas korzystali rodzice hospitalizowanych dzieci wynika z art. 181 Kodeksu pracy – tzw. urlop w razie urodzenia dziecka wymagającego hospitalizacji. Jeśli dziecko bezpośrednio po urodzeniu wymaga dłuższej opieki szpitalnej, pracownica ma prawo przerwać urlop macierzyński po 8 tygodniu urlopu macierzyńskiego, a pozostałą jego część może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Ja tylko chciałabym państwu powiedzieć, że urlopy macierzyńskie to jest przede wszystkim inwestycja w zdrowie. Oczywiście, że to jest olbrzymi ładunek społeczny (…) Natomiast to jest olbrzymia inwestycja w zdrowie, bo taki noworodek, który waży 700 g, on kosztuje w granicach 100 tys., pamiętam dziecko, które kosztowało 200 tys. – jego hospitalizacja, a więc ten okres pobytu. Trudno go czasem skrócić.

Prezeska Fundacji Koalicja dla wcześniaka prof. dr hab. n. med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka podczas posiedzenia komisji pracującej nad zmianami kodyfikacyjnymi.

Jak będzie od 19 marca?

Do Kodeksu pracy zostanie dodany nowy przepis, art. 180², który ureguluje sytuację rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz rodziców dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających hospitalizacji od dnia porodu lub w okresie noworodkowym. Ma on na celu wprowadzenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, który pozwoli zrekompensować rodzicom – pracownikom, czas spędzony z dzieckiem w szpitalu podczas urlopu macierzyńskiego. Możliwe będzie wydłużenie wymiaru urlopu macierzyńskiego o czas spędzony w szpitalu (do 15 tygodni).

W uzasadnieniu projektu wskazano, że wprowadzane regulacje umożliwią rodzicom kontynuację leczenia ich dzieci bez konieczności rezygnowania z pracy albo wykorzystywania przez rodziców urlopów wypoczynkowych lub zwolnień lekarskich w celu zapewnienia opieki nad chorym dzieckiem, jak również zapewnią dodatkowy czas na ich rehabilitację.

Nowy przepis ma również zrekompensować brak możliwości przerwania urlopu macierzyńskiego do upływu 8 tygodni po porodzie.

Wymiar wydłużonego urlopu macierzyńskiego

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił odpowiednio do 8 tygodni albo do 15 tygodni w zależności od okresu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko lub w zależności od masy urodzeniowej dziecka. Rodzic ma prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w przypadku urodzenia dziecka:

przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie;
po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie;
po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie.

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego został ustalony w oparciu o dane statystyczne uzyskane od Ministerstwa Zdrowia oraz o dane przedstawione przez przedstawicieli strony społecznej, w szczególności ekspertów neonatologii. Dzieci urodzone przed ukończonym 28. tygodniem ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g – ekstremalnie skrajne wcześniaki wymagają długotrwałego pobytu w szpitalu, a następnie specjalistycznego leczenia kontynuowanego po wyjściu dziecka ze szpitala do domu. Ponadto było konieczne uwzględnienie czasu, którego potrzebują pracownicy – rodzice dziecka urodzonego przedwcześnie na nawiązanie z nim więzi i relacji w domu, po wyjściu tego dziecka ze szpitala, a także na nauczenie się przez rodziców sprawowania opieki nad ekstremalnie skrajnym wcześniakiem, który po wyjściu ze szpitala powinien ważyć około 2,5 kg.

Uzasadnienie projektu nowelizacji.

Przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu odpowiednio 8. albo 15. tygodnia po porodzie będą się sumowały. Niepełny tydzień będzie zaokrąglany w górę do pełnego tygodnia.

Będzie możliwa przerwa między kolejnymi hospitalizacjami. Zatem w przypadku, gdy dziecko będzie przebywało w szpitalu przez dwa dni, wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego zostanie zaokrąglony do tygodnia. Natomiast, gdy dziecko będzie przebywało kilkakrotnie w szpitalu, jego okresy pobytu w szpitalu będą sumowane oprócz pobytu w szpitalu związanego z porodem, a następnie zaokrąglone w górę do pełnego tygodnia.

Uzasadnienie projektu nowelizacji.

Termin skorzystania z wydłużonego urlopu

Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.

Czy wydłużony urlop macierzyński będzie płatny?

Uzupełniający urlop macierzyński będzie płatny w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Formalności

Urlop udzielany jest jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. We wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego określa się termin zakończenia urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko.

Przepisy przejściowe

Zgodnie z przepisami ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy i innych ustaw, pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy są uprawnieni do korzystania lub korzystają z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.