16 Dni Przeciwko Przemocy ze względu na płeć

16 Dni Akcji Przeciwko Przemocy ze względu na płeć to międzynarodowa kampania przeciwko przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Akcja rozpoczyna się 25 listopada w Dzień Przeciw Przemocy wobec Kobiet, a kończy 10 grudnia w Dzień Praw Człowieka. Kampania #16dniprzeciwkoprzemocy ma za zadanie zwiększyć świadomość społeczeństwa na temat różnych form przemocy wobec kobiet oraz wyeliminować wszelkie formy przemocy wobec kobiet.

Czym jest przemoc położnicza i ginekologiczna

Dyskusja o przemocy położniczej trwa na całym świecie. Światowa Organizacja Zdrowia zwraca uwagę na ten problem i wzywa organizacje i rządy krajów do prac nad poprawą jakości opieki okołoporodowej i eliminowania nadużyć, w szczególności nadużyć w postaci braku szacunku do kobiet. Sformułowanie „przemoc położnicza” nie wskazuje na konkretne osoby jako sprawców, ale na moment jej stosowania oraz na kontekst, w jakim do niej dochodzi. Sprawcami przemocy położniczej mogą być zarówno lekarze, lekarki, położne, neonatolodzy, anestezjolodzy, jak i inne osoby zaangażowane w opiekę nad kobietą podczas porodu.

Przemoc położnicza i ginekologiczna to jeden z przejawów przemocy ze względu na płeć, przemocy wobec kobiet i przemocy seksualnej. Są to nadużycia, których dopuszczają się osoby sprawujące opiekę wobec kobiety w okresie okołoporodowym lub w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu ginekologii. Mogą to być: przemoc fizyczna (np. przytrzymywanie siłą w miejscu), psychiczna (obrażanie, ignorowanie, umniejszanie), seksualna (np. badanie wewnętrzne bez zgody).

Skutki przemocy położniczej

Według Fundacji Rodzić po Ludzku przemoc położnicza to naruszenie praw człowieka i problem, który dotyczy każdej kobiety, niezależnie od wieku, statusu społecznego czy miejsca zamieszkania. Każda kobieta ma prawo do pełnej zgody na wszelkie interwencje medyczne i decyzji dotyczących swojego ciała. Przemoc położnicza ma długotrwałe konsekwencje zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Kobiety, które zostały poddane przemocy tego rodzaju, mogą cierpieć na zespół stresu pourazowego (PTSD), depresję poporodową, a doświadczenie to może negatywnie wpływać na ich ogólne samopoczucie, relacje rodzinne oraz zdolność do opieki nad dzieckiem.

Kampania #przemocpołożniczaSTOP

Fundacja Rodzić po Ludzku stoi na stanowisku, że konieczne jest uznanie krzywdy kobiet doświadczających przemocy położniczej, aby móc skutecznie przeciwdziałać temu zjawisku. Kampania #przemocpołożniczaSTOP ma na celu podniesienie świadomości w społeczeństwie oraz uwrażliwienie na problem. Świadome użycie sformułowania „przemoc położnicza” w kampanii ma ogromne znaczenie w kontekście uznania i walki z tym zjawiskiem.

Kampania oparta jest na rachunku krzywd, które Justyna Dąbrowska wymieniła w swojej książce Przeprowadzę cię na drugi brzeg. Rozmowy o porodzie, traumie i ukojeniu. To 10 konkretnych przejawów przemocy, publikowanych w czasie trwania kampanii, których ilustracją są anonimowe cytaty z ankiet Głos Matek.

Słowa kobiet, które doświadczyły tych rodzajów przemocy położniczej. Uwaga! Treści opisujące przemoc położniczą – głosy kobiet z ankiet Głos Matek 2024 r., pisownia oryginalna:

❌ Młode matki są za bardzo przewrażliwione na swoim punkcie Ciesz się, ze w ogóle coś dostałaś
❌ Kiedy płakałam mówiono mi że jestem Beksa, że się nakrecam
❌ „No, kolejna beczy” „dziecko, uspokój się” „Masz beznadziejne brodawki, nic nie będzie z karmienia piersią” „Beznadziejne cycki, nic w nich nie ma” „Chodzi i beczy, czego ryczy?” „Ciągle płacze, to napewno dlatego, że ma dziecko z in vitro „
❌ Co dziewczynka poczuła jeden skurcz i już przyleciała

❌ Jestem położna dłużej niż Ty żyjesz, mam większe doświadczenie niż Ty, więc mnie słuchaj” – gdy dowiedzieli się, że jestem lekarzem. Że jestem niestabilna emocjonalne bo jestem po in vitro.
❌ Po co zachodziłam w ciążę jak teraz dramatyzuje, to nie boli aż tak, przesadzam.
❌ „już nie płaczesz” „Dorosła kobieta za chwilę zostanie matką a tak płacze”

❌ Naczytałaś się jakichś głupot. A co ty myślałaś, że będzie kolorowo? My wiemy lepiej. Musisz pocierpieć.
❌ Co z Ciebie za matka, jakąś histeryczka, wijesz się jak pająk, poród ma boleć, (…)
❌ Położna powiedziała także, że jestem beznadziejna, nie umiem rodzić i nie umiem przeć, że (cyt.) strasznie długo to trwa, oraz że moje życie się nie liczy, bo ona musi przyjąć na świat dziecko.

❌ Jest Pani za gruba, za dużo waży. Niech Pani nie wymyśla że ma skurcze, bo tak by Pani ze mną nie rozmawiała. Nie mogę poszukać tętna dziecka na ktg, jest to Pani wina, przydałoby się schudnąć.
❌ „Jak Ty teraz tak się drzesz, to ja nie wiem jak urodzisz dziecko. Czegoś takiego to ja jeszcze nie widziałam” „Twoje dziecko przez ciebie cierpi” „nie wrzeszcz tak” „no cyrk” (…)
❌ W trakcie porodu pediatra powiedziała mi że świadomie przeciągam poród, żeby skrzywdzić swoje dziecko

❌ Położna wypowiedziała slowa. Pani piersi są dobre dla mężczyzny ale nie dla dziecka.(…)
❌ „A podobno polki są takie piękne” podczas porodu słowa położnej. (…)
❌ Weź się za życie, pokazuje nam kuciapke, płaczecie zachowujecie się jak dzieci, wziąć się w garść
❌ Usłyszałam od pana doktora, że jestem nienormalna.

❌ Przy przyjęciu mój plan porodu był komentowany jako „wygórowany”. Widziałam też dezaprobatę i kiwanie głowami wśród położnych i lekarza przyjmujących mnie.

❌ Gdy chciałam dopytać na obchodzie co mnie czeka, kazano mi czekać i się nie wtracac, bo lekarz wie co ma robić.
❌ Wyśmiewanie odgłosów jakie wydawałam podczas porodu, określanie mnie nimi. Przedrzeźbianie.
❌ Byłam bardzo zdenerwowana, że mojemu dziecku podano mieszankę bez mojej zgody, wpadłam w histerię i pielęgniarka podnosiła na mnie głos.

❌ (…) wzielam ze soba siostre do pomocy przy porodzie. Dlatego polozna zrezygnowala z pomocy chyba.
❌ Chodziła Pani na szkole rodzenia? Odpowiadam, ze tak. No to wcale tego nie widać po pani sposobie oddychania. Po czym wyszła na cala resztę porodu, zostawiajac mnie od oksytocyna. Przychodziła co godzinę na 5 min, żeby zbadać cukier i sprawdzić postęp. Była oburzona, kiedy chcieliśmy jej pomocy. Cały swój dyżur spędziła w dyżurce przy kawie.
❌ rusz sie nie mam calego dnia
❌ Położne zostawiły mnie samą na sali przedporodowej, gdy wyłam z bólu nazywały mnie histeryczką, (…)

❌ Nie jesteś w filmie, żeby tak krzyczeć. 
❌ Podczas II fazy porodu przy użyciu vacuum. Krzyczało na mnie kilka osób na raz. Nazywali mnie laleczką lalunią w sposób, który był nie przyjemny. Wprowadzili mnie w poczucie winy krzycząc, że nie współpracuje, a nie powiedzieli mi co i jak mam robić.
❌ Ze Pani jest chora psychicznie i bierze leki
❌ Personel nazwał mnie grubą świnią.
❌ moje nazwisko – rozkładaj nogi! (Przy obcych osobach), jak się dziecko zrobiło to znaczy że juz się rozbierała, jak można chcieć uśmiercić własne dziecko
❌ Położna znieważała moje zachowanie na skurczu, uważała że nie pisze się skurcz, który mógłby mnie boleć. Okazało się, że pelota źle przylegała do brzucha

❌ „tnij, co się będziesz pytała” (w sprawie nacięcia krocza położna do położnej) (…)
❌ Gdy nie chciałam wyrazić zgody na podanie mi fentanylu a i tak mi go podano wraz z znieczuleniem ogólnym, a także zzo i oksytocyną wcześniej. Właściwie nikt mnie o to nie pytał tylko te rozmowy się toczyły nade mną i wtedy starałam się nie wyrazić zgody. Bo i tak zrobili po swojemu.
❌ Kilkukrotne wymuszania na mnie zgody na podanie oksytocyny mimo moich wątpliwości. Nie przedstawiono mi mozliwych skutków ubocznych dla mnie i dziecka mimo moich prosb, zostałam wówczas wysmiana, ze 'pani wątpliwości są bez zasadne’. Szantazowanie, ze brak mojej zgody może zaszkodzić dziecku.
❌ Gdy nie chciałam wyrazić zgody na przebicie pęcherza płodowego, lekarka zmuszała mnie do wyrażenia zgody, podnosząc na mnie glos

❌ Kiedy Pani ordynator mówiła o cesarskim cięciu nie mówiła bezpośrednio do mnie, ale jakby mówiła do mnie. Podniesionym tonem, nie rozumiała moich emocji związanych z tą decyzją. Nie podobała się jej moja reakcja. Była dla mnie nie miła. Jej ton głosu był zastraszający. Nieprzyjemny. (…)
❌ Podczas parcia połozna krzyczała, że źle prę. Potem krzynęła na dziecko, że nie chce puścić pępowiny, ktorą trzymał w rączce
❌ Podczas porodu lekarz „kurwa leż”, Polozna do lekarza „mówiłam że z nią się nie da inaczej niż siła” Lekarz i polozna że muszą mi nogi trzymać bo nie umiem współpracować z nimi.
❌ Przekleństwa od Pani anestezjolog która dawała zastrzyk że mam się zamknąć bo ona musi się skupić, że ona to pierdoli, że jestem tępol i mało odporna na ból

W opinii Fundacji perspektywa językowa odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu rzeczywistości społecznej. Dlatego jednocześnie w trakcie kampanii wskazujemy drugą stronę, a co za tym idzie – kierunek zmian.

Tym kierunkiem zmian są propozycje odwrotne do rachunku krzywd oraz komentarze z podziękowaniami od kobiet dla położnych, które wpłynęły na konkurs Anioły Rodzić po Ludzku.

❤️ Nigdy nie oceniała, odpowiadała na każde pytanie i pomagała w każdej kwestii. Żadna inna położna którą miałam okazję spotkać na etapie ciąży czy w szpitalu po porodzie nie wykazała się taką postawą (…) – wspierająca, nie oceniająca i nie narzucająca swojego zdania. Każdemu życzę by spotkał na swojej drodze taką położną.

❤️ (…) Cały czas proponowała inne pozycje łagodzące ból. Tłumaczyła co dzieje się z moim ciałem i najważniejsze – uwierzyła, że uda mi się urodzić naturalnie. (…) sprawiła, że poród, mimo bólu, był dla mnie pięknym i spokojnym doświadczeniem, które bardzo często i ciepło wspominam.

❤️ Dała mi poczucie, że jestem ważna, bezpieczna, pod wspaniałą opieką i wszystko będzie dobrze niezależnie od tego, co się wydarzy. Podeszla do nas z ogromnym szacunkiem i za to będę jej zawsze wdzięczna

❤️ od początku porodu odpowiadała na moje potrzeby, dala mi czas. Szanowała moje zdanie, plan porodu i podejmowane w trakcie decyzje. Informowała na bieżąco co się dzieje, wspierała i motywowała, zaangażowała mojego męża który czuł się aktywnym uczestnikiem. Broniła mnie i mojego planu jak lew kiedy inne osoby z personelu chciały zrobić coś wbrew mnie. Tym zdobyła moje pełne zaufanie. Czułam się bezpieczna, mogłam skupić na sobie i dziecku, miałam piekny naturalny godny porod.

❤️ Pomimo długich godzin spędzonych na sali porodowej i ostatecznie decyzji o cięciu uważam, że był to super poród, bo nie bałam sie ani minuty! Dodatkowo gdy syn po porodzie bardzo ciężko zachorował i walczył o życie z zapaleniem płuc, [położna] wciąż wspierała mnie i męża przez cały nasz długo pobyt w szpitalu.

❤️ Jestem wdzięczna [położnej] za ogromne wsparcie przed porodem, poszanowanie moich wyborów (nie chciałam zgłaszać się na indukcję porodu), cenne wskazówki co może wywołać poród. Za empatię, słowa otuchy, cenne rady przy skurczach, podążanie za mną i moimi preferencjami w trakcie porodu, za profesjonalizm i opanowanie. Ten poród odczarował traumę pierwszego zakończonego CC, i to w dużej mierze zasługa tak wspaniałej położnej.

Kampania #przemocpołożniczaSTOP w ramach 16 Dni Przeciwko Przemocy to czas, by głośno mówić o przemocy położniczej i przypominać, że każda kobieta ma prawo do szacunku, godności i bezpieczeństwa podczas porodu. Dzięki tej kampanii możemy wskazać kierunki zmiany – piętnować złe praktyki okołoporodowe oraz wzmacniać dobre.

Przeciwstawianie się przemocy położniczej wymaga naszych wspólnych działań i zaangażowania całego społeczeństwa.

Co można zrobić?

1. Jeśli urodziłaś dziecko w latach 2023-2024 wypełnij ankietę Głos Matek https://ankieta.rodzicpoludzku.pl/

2. Jeśli doświadczyłaś przemocy położniczej i ginekologicznej, zgłoś naruszenie swoich praw, na przykład za pomocą formularza https://rodzicpoludzku.pl/zglos-naruszenie/

3. Jeśli jesteś świadkiem przemocy położniczej i ginekologicznej – reaguj, sprzeciw się!

4. Wspieraj działania Fundacji Rodzić po Ludzku, która walczy ze zjawiskiem przemocy położniczej na wielu poziomach – prowadzi interwencje w placówkach i ranking szpitali, porady prawne, działania rzecznicze u decydentów i edukację. Wspierając działania Fundacji Rodzić po Ludzku możesz pomóc zapewnić kobietom szacunek i godność w wyjątkowym momencie narodzin www.rodzicpoludzku.pl/wspieram

Chcesz wiedzieć więcej?

• Artykuł:  Czym jest przemoc położnicza i ginekologiczna 
• Sprzeciw  Fundacji Rodzić po Ludzku wobec odrzucenia określenia przemoc położnicza
• Fundusz Interwencyjny Rodzić po Ludzku