Dlaczego kontakt „ciało do ciała” (STS) uspokaja noworodka?

Stały kontakt dziecka z rodzicem jest dla niego gwarancją bezpieczeństwa – noworodek słyszy bicie serca, odczuwa ciepło i zapach bliskiej mu osoby. Dotyk matki wpływa na noworodka kojąco, natomiast delikatny masaż i głaskanie powodują, że dziecko lepiej reaguje na bodźce z otoczenia.

Badania naukowe podkreślają rolę karmienia piersią w łagodzeniu odczuć bólowych u noworodków w trakcie zakłuwania żył i pobierania próbki krwi z pięty. Nie jest do końca wyjaśnione, czy efekt przeciwbólowy w tej sytuacji spowodowany jest bliskością matki, zapachem jej piersi, działaniem hormonów związanych z matczynym pokarmem czy kombinacją powyższych czynników (Shah PS et al. 2006).

Zapach mleka matki jest silnym czynnikiem wpływającym na uspokojenie dziecka. Dzieciom w trakcie pobierania krwi prezentowano waciki nasączone zapachem otoczki piersi matki, ekstraktem wanilii, lub waciki bezwonne. Zdecydowanie najlepsze wyniki działania przeciwbólowego obserwowano u dzieci, nastawionych na ekspozycję zapachu matczynej piersi.

Przytulenie dziecka w trakcie kontaktu „ciało do ciała”, daje mu poczucie bezpieczeństwa (fizyczne granice), odczucie ciepła, pozwala słyszeć miarowe bicie serca, pozwala kołysać się rytmicznie wraz z ruchami oddechowymi matki – wszystko to delikatnie stymuluje zmysły dziecka.

Działanie to może modyfikować przewodzenie bólu (Melzack R.  1999; Melzack R. 2001). Kontakt „ciało do ciała” prawdopodobnie wpływa na dezaktywację osi podwzgórze-przysadka-kora nadnerczy, co przyczynia się do zmniejszenia odczuwania bólu (Modi N, Glover V 1998). Według niektórych badaczy, dotyk matki wpływa na wzrost sekrecji naturalnych opioidów i wzrost poziomu oksytocyny wzmacniając efekt przeciwbólowy (Weller A, Feldman R. 2003; Weller et al., 2002).

Badanie dzieci kangurowanych (noszonych przez matki w kontakcie „ciało do ciała”) wykazało, że w reakcji na bolesne zabiegi wysokość tętna noworodków, zmienność rytmu serca (HRV) oraz czas płaczu były niższe niż u dzieci przebywających w trakcie zabiegu w inkubatorze (Ludington-Hoe S et al. 2005, Cong X et al. 2009).

Nawet 15 minutowy kontakt „ciało do ciała” wpływał na redukcję czasu płaczu u donoszonych dzieci o 82% i powodował przyspieszenie akcji serca jedynie o 8-10 uderzeń na minutę w porównaniu ze wzrostem rzędu 36–38 uderzeń na minutę u dzieci przebywających w inkubatorze w trakcie pobierania krwi z piętki (Gray L, et al.  2000).

Niektóre dzieci, przytulone do klatki piersiowej matki, w ogóle nie płakały w trakcie pobierania krwi z pięty. Podobne wyniki uzyskał Gray w badaniu przeprowadzonym w 2002 roku: 11 z 15 zakłuwanych donoszonych noworodków przebywających w kontakcie „ciało do ciała” i ssących matczyną pierś nie tylko nie płakało, ale nawet na ich twarzach nie pojawiał się grymas bólu (Gray et al., 2002). Dzieci kangurowane, spały po bolesnych procedurach dłużej, niż dzieci umieszczone w inkubatorach. Badania pokazują również, że kontakt „ciało do ciała” prowadzony przez min. 30 minut skutecznie wpływa na zmniejszanie odczuć bólowych, aż o dwa punkty na skali bólu dla dzieci przedwcześnie urodzonych (Premature Infant Pain Profile stores) (Johnston et al. 2003).

dr n. med. Barbara Baranowska