Jak kontakt „ciało do ciała” (STS) chroni układ odpornościowy noworodka?

Po porodzie dochodzi w „jałowych” mikrobiologicznie jelitach noworodka do utworzenia nowego ekosystemu: mikroflory układu trawiennego. Zaburzenie przebiegu tego procesu we wczesnym okresie poporodowym może prowadzić w późniejszym okresie życia dziecka do osłabionego działania układu odpornościowego, tendencji do występowania stanów zapalnych oraz reakcji alergicznych. Pierwotna kolonizacja bakteryjna jest bowiem rodzajem ekspozycji immunologicznej i ma długofalowy wpływ na sprawne działanie układu immunologicznego  noworodków (Sharma et al. 2009).

Bliski kontakt „ciało do ciała” ma duże znaczenie dla wytworzenia prawidłowej flory bakteryjnej, która kolonizuje skórę, jamę nosową i przewód pokarmowy noworodka.

Rozwój flory bakteryjnej jelit, który rozpoczyna się natychmiast po narodzinach jest zależny od:

• rodzaju porodu (cięcie cesarskie vs poród drogami natury),
• procedury sali porodowej (pierwszy kontakt vs separacja dziecka i matki)
• sposobu karmienia dziecka (Benno et al., 1986; Moreau et al., 1986, Penders J, et al. 2006).

Różnice w składzie flory bakteryjnej jelit u noworodków wynikają głównie ze zmienionej równowagi pomiędzy drobnoustrojami z gatunku Bifidobacterium i gatunku Clostridium. U dzieci karmionych piersią zaraz po porodzie w pierwszym miesiącu życia wykryto mniej patogennych bakterii z gatunku Clostridium difficile, Escherichia coli, Klebsiella sp.  (Salminen S, et al. 2004, Penders J, et al.  2005; Harmsen HJ, et al.  2000). Dzieci, które w trakcie kontaktu „ciało do ciała” skutecznie uchwycą brodawkę, oprócz kolonizowania się bakteriami bytującymi na skórze piersi matki, już w pierwszych kroplach siary otrzymają z pokarmem pożyteczne bakterie. Mleko matki zawiera do 109 bakterii/L u zdrowych kobiet (West PA, et al. 1979).

Dzieci rodzone w domu, drogami i siłami natury, pozostające z matką w kontakcie „ciało do ciała” i karmione wyłącznie piersią mają najbardziej optymalny skład mikroflory jelitowej, zdominowanej przez pożyteczne bifidobakterie (Conway P. 1997; Morelli L, 2008).

Kiedy dziecko rodzi się drogą cięcia cesarskiego lub zaraz po porodzie jest rozdzielane od matki i karmione sztucznie, jego układ pokarmowy zostaje zasiedlony pierwotnie przez mikroflorę szpitalną, a nie pochodzącą od własnej matki. Jest to sytuacja niekorzystna dla układu immunologicznego noworodka.

Jeśli pierwszy kontakt połączony jest z karmieniem piersią, siara zajmuje miejsce połykanego do tej pory płynu owodniowego. Zgodnie z koncepcją „ciągłości i dzielenia się kompetencjami” przez płyn owodniowy i mleko matki, pozwala to na kontynuowanie morfologicznego i funkcjonalnego dojrzewania przewodu pokarmowego oraz innych narządów (Wagner CR 2002, Hirai C et al. 2002). Poprzez połknięcie pierwszej siary, zawierającej skoncentrowane przeciwciała, żywe komórki i inne, liczne czynniki odpornościowe, dziecko otrzymuje naturalną ochronę przeciwinfekcyjną (Groves, ML, 1960; Reiter B., 1978; Rudloff HE, et al. 1992; Maheshwari A, et al. 2003; Xu RJ, 1996; O’Dell SD, Day IN 1998; Okada M, et al. 1991, Saito S, et al.  1993; Xiao X, et al.  2002; Playford RJ,  et al.  2000; Vuorela P, et al. 2000; Flidel-Rimon O, Roth P 1997).

Możliwe również, że dotyk matki w trakcie pierwszego kontaktu może wpływać na system odpornościowy, poprzez obniżenie poziomu kortyzolu  (Field TM, 1998).

dr n. med. Barbara Baranowska