Czułe położnictwo – wspieranie naturalnego przebiegu porodu

Poród jest jednym z najważniejszych momentów w życiu kobiety. Jest to czas ogromnego wysiłku, ale także ogromnej wrażliwości i niepowtarzalnych emocji. Dlatego tak ważne jest zapewnienie każdej rodzącej jak najlepszych warunków, indywidualne traktowanie, troska i czułość ze strony otaczających osób.

Położna jest dla rodzącej kobiety najważniejsza, jest jej pomocnikiem i przewodnikiem. Można pomóc kobiecie pomyślnie przejść przez poród stosując pewne proste, naturalne metody, które nieraz pozwolą uniknąć medycznej interwencji.

Dotyk

Dotyk podczas porodu, tak jak i w całym życiu jest ogromnie ważny.

Jest to przede wszystkim:

• dotyk bliskiej osoby, dający poczucie bezpieczeństwa,
• profesjonalny dotyk położnej, lekarza, fizjoterapeuty,
• dotykanie swego ciała przez rodzącą kobietę, układanie rąk na bolących miejscach pierwszy kontakt matki z ciałem dziecka (ułożenie dziecka tuż po narodzeniu na brzuchu matki).

Naturalne wspomaganie

Zanim zdecydujemy się na zastosowanie leków lub narzędzi, warto wypróbować naturalne metody wspomagania porodu. Dotykając, masując, uciskając odpowiednie miejsca możemy w znaczący sposób wpłynąć na przebieg porodu i samopoczucie rodzącej kobiety.

1. Indukcja porodu:

• współżycie seksualne, zażycie oleju rycynowego,
• wypicie dużej ilości wody celem wypełnienia pęcherza, co pozwala rozróżnić początek porodu od skurczów przepowiadających.

2. Stymulacja czynności skurczowej w I okresie:

• masaż kostki, podeszwy stop i palucha po zewnętrznej stronie,
• masaż brzucha i brodawek sutkowych,
• zanurzenie w ciepłej wodzie, ciepły termofor na dół brzucha,
• ćwiczenia rozciągające w klęku na jednym kolanie.

3. Stymulacja rozwarcia szyjki macicy

• masaż odpowiednich punktów na potylicy (powyżej guzowatości potylicznych),
  klasyczny masaż szyjki – bardzo bolesny dla rodzącej, nie rekomendowany
  masaż dotykowy szyjki- uciskanie pewnych punktów na szyjce macicy.

4. Znoszenie bólu

• wanna z ciepłą wodą,
• naprzemienne ciepłe i zimne okłady
• uciskanie czworoboku Michaelisa, wstrzykiwanie pod skórę wody destylowanej
• TENS- stymulacja napięciem elektrycznym nerwów skórnych powoduje zniesienie bólu (metoda w Polsce rzadko stosowana).

5. Relaksacja

• zapewnienie poczucia bezpieczeństwa
• zanurzenie w ciepłej wodzie
• ciepły okład na barki i dół brzucha
• drobna przekąska,
• rozśmieszenie rodzącej (!!!)

6. Badanie wewnętrzne

• delikatnie i tylko w razie potrzeby
• unikanie niepotrzebnych badań (gdy brak skurczów i nie spodziewamy się postępu porodu), gdyż zmniejszy to wiarę rodzącej we własne ciało i pomyślne zakończenie porodu,
• utwierdzanie rodzącej w przekonaniu, że rozwarcie szyjki nie jest jedynym wyznacznikiem postępu porodu, pamiętanie również o zaawansowaniu główki w kanale rodnym.

7. Postępowanie wobec nadmiernych reakcji kobiety

• Sprawdź, czy rzeczywiście reakcja jest nadmierna, postaraj się zrozumieć kobietę, jej strach i ból
• Dobrze oceń sytuację położniczą, kobiety często przeczuwają komplikacje zanim one wystąpią
• Postaraj się rozładować stres zadaniem kilku pytań: „Jak się czujesz ? Czego się boisz? Co chciałabyś zrobić ?”
• Podążaj za nastrojem kobiety, zapewnij jej poczucie bezpieczeństwa: „Możesz być sobą, możesz się ruszać, cokolwiek głupiego zrobisz, jest OK, jestem z Tobą i zajmuję się Tobą”
• Jeśli poród odbywa się w domu i wspieranie kobiety nie przynosi oczekiwanego efektu,  moze okazać się konieczne przeniesienie rodzącej do szpitala.

8. Rytuały porodowe

• Pozwól kobiecie na zachowanie swoich własnych rytuałów porodowych, np. chodzenie po pokoju, opieranie głowy o ścianę, wracanie na czas skurczu zawsze w to samo miejsce
• Jeśli kobieta podczas przechodzenia przez kolejne fazy porodu jest w stanie utrzymać swoje rytuały, nie musisz się martwić o dalszy przebieg porodu

9. Kryzys siódmego centymetra – strach lub agresja spowodowane podniesieniem się poziomu adrenaliny we krwi

• Wcześniej uprzedź rodzącą, że może się to zdarzyć
• Pociesz i wspieraj rodzącą: „gorzej już nie będzie, już niedługo koniec”
• Wspieraj załamującego się często męża

10. Ułożenie potylicowe tylne – próba dokonania prawidłowego zwrotu

• Chodzenie po schodach
• Pozycja kolankowa z pochyleniem głowy jak najniżej (powoduje zmniejszenie częstotliwości skurczów z powodu braku stymulacji szyjki, wycofanie się główki z kanału rodnego, daje szansę na ponowne, poprawne wstawienie się główki)
• Podczas skurczu kobieta podciąga brzuch obiema rękami, z rotacją spojenia do przodu – korzystne zwłaszcza u wieloródek ze słabym napięciem powłok brzusznych
• Przekręcenie dziecka przy pomocy chusty

11. Pozycje korzystne podczas II okresu porodu – dowolna, byle nie leżenie płasko na plecach

• Wszelkiego rodzaju pozycje pionowe i półpionowe z podparciem i lekkim pochyleniem do przodu lub do tyłu
• Pozycja kuczna z szeroko rozstawionymi kolanami, na całych stopach, z podparciem z tyłu lub trzymając się drabinki
• Pozycja na czworaka
• Leżenie na boku
• Stołek położniczy, duża piłka, worek saco

12. Pomoc podczas parcia

• Nie spiesz się z parciem, zanim nie pojawi się odruch parcia, dopóki główka nie jest ustalona we wchodzie, a macica nie jest opłaszczona na płodzie, macica potrzebuje chwili odpoczynku
• Pozwól kobiecie przeć w odgięciu, jeśli tak jej wygodniej, kobiety robią to instynktownie by zmienić wygięcie kręgosłupa
• Pomóż w przełamaniu bólu, uczucia rozpierania i gorąca, a także wstydu przed wypiętymi pośladkami i oddaniem stolca (przykryj pośladki, wyślij do toalety jeśli to możliwe)
• Postaraj się zrozumieć konflikt wewnętrzny pojawiający się podczas parcia; Intuicja – „wypchnij”, Rozum – „zaraz, zaraz, powoli”
• Zachęcaj do aktywnego kucania, kołysania biodrami, przestępowania z nogi na nogę, uchwycenia i ciągnięcia poręczy do dołu lub do siebie – pomaga, gdy główka jest już zaawansowana w kanale rodnym
• Uciskanie talerzy biodrowych przez dwie osoby – przy kłopotach z wychodem miednicy
• Wspieranie siły mięśni brzucha poprzez ucisk i opasywanie, np. w pozycji kucznej

13. Pomoc przy rodzeniu barków

• Pozycja kolankowa, uniesienie jednego kolana – od strony twarzyczki
• Pochylenie się mocno do przodu w pozycji kolankowej

14. Nie rodzi się łożysko

• Poczekaj z przecięciem pępowiny aż przestanie tętnić, jest większa szansa, że łożysko jest już odklejone
• Zadbaj o ciepło w pokoju
• Zasugeruj zmianę pozycji
• Przystaw dziecko do piersi

Cztery rady dla położnych

1. Cokolwiek robisz – rób dobrze
2. Nie przejmuj się, że za mało wiesz – staraj się wiedzieć więcej
3. Żadnej kobiecie nie znudzi się wysłuchiwanie komplementów podczas porodu: „Jesteś piękna, jesteś dzielna, jesteś szczęśliwa, masz świetną miednicę, jesteś stworzona do rodzenia”
4. Położnictwo nie jest mechanicznym udzielaniem pomocy, a raczej wytwarzaniem więzi: „cieszę się, że będziesz miała dziecko, zależy mi, żebyś dobrze urodziła”

Jeanette Kalyta, położna, lek.med. Agnieszka Kurczuk-Powolny, ginekolog-położnik

Tekst wystąpienia na konferencji „Wspierająca moc dotyku”, organizowanej przez Fundację Rodzić po Ludzku, Warszawa 1999 r.