Gdy ZUS odmawia Ci wypłaty świadczeń

Skąd taka praktyka?

ZUS jest uprawniony do przeprowadzania kontroli w zakresie prawidłowej wypłaty zasiłków (w tym chorobowego i macierzyńskiego). W trakcie tych kontroli stwierdził, że zdarzają się przypadki fikcyjnego zatrudniania kobiet w ciąży. Celem takiego zatrudnienia nie jest wykonywanie pracy, lecz otrzymywanie zasiłku. Jest to niezgodne z prawem. Jednak automatyczne pozbawianie zasiłku jest krzywdzące dla wielu kobiet, które w sposób uczciwy wykonują swoją pracę.

Pamiętaj!

Od decyzji ZUS możesz się odwołać. Procedura odwoławcza może trwać wiele miesięcy, a nawet lat. Jest jednak jedyną drogą dla dochodzenia przez Ciebie swoich praw. Warto więc z niej skorzystać.

Co możesz zrobić, aby uniknąć takiej sytuacji?

Po pierwsze:

• Zachowuj dowody swojej pracy. Może to być np. korespondencja z klientami, podpisane przez Ciebie dokumenty z datą, materialne rezultaty Twojej pracy zależne od jej specyfiki.
• Upewnij się, że Twoja dokumentacja pracownicza jest kompletna. W jej skład wchodzą m.in. umowa o pracę, zakres obowiązków (na piśmie), zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania danej pracy.

Po drugie:

• Aby ZUS mógł zakwestionować Twoje prawo do ubezpieczenia, musi przeprowadzić postępowanie wyjaśniające (czyli kontrolę) w Twoim miejscu pracy.

Powinnaś wiedzieć, że w postępowaniu prowadzonym w Twojej sprawie ZUS powinien przestrzegać przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego. Oznacza to, że:

1. W postępowaniu tym masz prawa strony, gdyż dotyczy ono Twoich uprawnień – art. 28 k.p.a.
2. ZUS powinien zawiadomić Cię o wszczęciu postępowania wyjaśniającego – art. 61 par. 4 k.p.a.
3. ZUS powinien informować Cię o przebiegu postępowania wyjaśniającego i o okolicznościach mogących mieć wpływ na ustalenie Twoich praw – art. 9 k.p.a.
4. ZUS powinien zapewnić Ci czynny udział w postępowaniu. Przed wydaniem decyzji powinien umożliwić Ci wypowiedzenie się co do zebranych materiałów i dowodów – art. 10 par. 1 k.p.a.

Postępowanie wyjaśniające nie powinno trwać dłużej niż 2 miesiące – art. 35 par. 3 k.p.a.

Postępowanie wyjaśniające musi zakończyć się protokołem zawierającym ustalenia pokontrolne.

Jeśli nie uczestniczyłaś w postępowaniu wyjaśniającym:

• Zwróć uwagę pracodawcy, że protokół z postępowania sporządzany przez pracownika ZUS powinien zawierać kompletny opis ustaleń dokonanych w trakcie kontroli. Powinien także odpowiadać rzeczywistości.
• Jeżeli protokół jest niekompletny, pracodawca powinien złożyć wniosek o jego uzupełnienie. Ma na to 14 dni od daty otrzymania protokołu – art. 91 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
• Poproś pracodawcę o kopię protokołu. Jest on źródłem wiedzy o ustaleniach na których oprze się ZUS przy wydaniu decyzji w Twojej sprawie.

Jeżeli w ciągu 2 miesięcy od daty wszczęcia postępowania ZUS nie wydał decyzji w Twojej sprawie możesz złożyć skargę na bezczynność do centrali ZUS (Warszawa, ul. Czerniakowska 14). Możesz także złożyć odwołanie bezpośrednio do Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń społecznych – art. 83 ust. 3 o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jeśli zapadła niekorzystna dla Ciebie decyzja ZUS, możesz się odwołać do Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń Społecznych.

W piśmie, które skierujesz do Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń Społecznych przytocz dowody świadczące o tym, że wykonywałaś pracę. Wykaż uchybienia proceduralne popełnione przez ZUS w trakcie postępowania wyjaśniającego. Mogą to być np.: niewystarczająco dokładnie wyjaśniony stan faktyczny (pominięcie w trakcie kontroli niektórych dowodów, faktów, okoliczności świadczących o tym, że pracowałaś, wyciągnięcie wniosków nie znajdujących uzasadnienia w ustaleniach powziętych w czasie postępowania wyjaśniającego).

Zwróć uwagę na to, czy decyzja została wydana prawidłowo.

Powinna ona zawierać: oznaczenie organu ZUS, datę wydania, oznaczenie strony, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygniecie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenia, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji.

Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Uzasadnienie prawne powinno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa (art. 107 par. 1 i 3. k.p.a.). Jeśli postępowanie wyjaśniające odbyło się bez Twojego udziału i nie zostałaś przesłuchana, powinnaś to w swoim piśmie wyraźnie zaznaczyć.

Jeśli Sąd Okręgowy nie podzieli Twojego stanowiska i decyzja ZUS-u zostanie podtrzymana, możesz wnieść apelację do sądu wyższej instancji – Sądu Apelacyjnego. Od jego orzeczenia przysługuje kasacja, którą należy wnieść do Sądu Najwyższego. Pamiętaj o tym, że kasacja powinna być sporządzona i podpisana przez radcę prawnego lub adwokata.

Jeśli uzyskasz korzystne dla siebie orzeczenie Sądu Okręgowego jest bardzo prawdopodobne, że ze wskazanych wyżej środków odwoławczych skorzysta ZUS.

Cała procedura sądowa może trwać bardzo długo. Warto wiedzieć o tym, że na opieszałość polskich sądów możesz złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Podstawą Twojej skargi może być przewlekłość postępowania. Art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka mówi bowiem o tym, że rozpatrzenie sprawy przez sąd powinno nastąpić w rozsądnym terminie.

Konstytucja RP i przepisy prawa chronią kobiety w ciąży i matki małych dzieci. To, czy nie pozostaną martwym zapisem zależy również od Ciebie.