Urlop macierzyński

Niezbędne informacje dotyczące wymiaru czasu i formalności związanych z urlopem macierzyńskim. Wszystko, co musisz wiedzieć na temat zasad skorzystania z uprawnienia do urlopu macierzyńskiego, aby dobrze zorganizować ten ważny okres w życiu zawodowym i rodzinnych planach.

Komu przysługuje urlop macierzyński?

Uprawnienie do urlopu macierzyńskiego przysługuje matce dziecka będącej pracownicą. 

Z uprawnienia do urlopu macierzyńskiego mogą skorzystać kobiety, które zatrudnione są na umowę o pracę, niezależnie, czy umowa o pracę była na cały etat czy tylko jego część. Podstawa prawna dla urlopu macierzyńskiego znajduje się w art. 180 Kodeksu pracy.

Za okres urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownicy zasiłek macierzyński. Wysokość wypłaconego miesięcznie zasiłku zależy od wybranego przez mamę wariantu:

• urlop macierzyński: w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, należy zwrócić uwagę, że zasiłek pobierany w pełnym wymiarze podczas urlopu macierzyńskiego skutkuje niższą wysokością zasiłku za okres korzystania z urlopu rodzicielskiego, która wynosi w takim przypadku 70% podstawy wymiaru zasiłku,
• urlop macierzyński + urlop rodzicielski: w wysokości 81,5 % podstawy wymiaru zasiłku – w wysokości „uśrednionej”, pod warunkiem, że pracownica nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie złoży wniosek o udzielenie po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.

Jeśli jesteś przedsiębiorczynią czy zleceniobiorczynią za okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu przysługuje Ci zasiłek macierzyński. Warunkiem skorzystania z zasiłku macierzyńskiego jest opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe.

Dowiedz się więcej o zasadach przyznawania zasiłku macierzyńskiego i przeczytaj nasz artykuł „Zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza” 

Urlop macierzyński a umowa o pracę na czas określony albo na okres próbny

Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. W takim przypadku w dniu porodu mama podlega jeszcze obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu. Ma prawo do skorzystania z uprawnienia do otrzymania zasiłku macierzyńskiego po ustaniu tego ubezpieczenia. Zasiłek ten będzie więc można pobierać przez okres do 52 tygodni.

Jeśli umowa o pracę na czas określony, zgodnie z terminem, na który została zawarta, uległaby rozwiązaniu już w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskiego, do końca 52-tygodniowego okresu matce dziecka przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Nie dotyczy to umowy o pracę zawartej na czas określony w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Jeśli matka dziecka pracuje na umowę o dzieło nie przysługuje jej urlop macierzyński. Ale tata, który jest pracownikiem, ma prawo do urlopu ojcowskiego. Stanowi to samoistne uprawnienie pracownika. Co oznacza, że może on z niego korzystać także wówczas, gdy mama dziecka nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego.

Czy ojcu dziecka przysługują uprawnienia wynikające z przepisów o urlopie macierzyńskim?

Chociaż ustawodawca wyraźnie wskazuje, że urlop macierzyński przysługuje matce dziecka, to ojciec dziecka, pod pewnymi warunkami, również może być na urlopie macierzyńskim zwanym potocznie „tacierzyńskim”. Część urlopu macierzyńskiego, w jakim nie wykorzystała go matka, przysługuje ojcu dziecka, jeśli jest zatrudniony na umowę o pracę. W szczególnych okolicznościach wniosek o urlop macierzyński może złożyć również inny członek najbliższej rodziny.

Urlop tacierzyński – potoczna nazwa urlopu macierzyńskiego, z którego korzysta tata dziecka.

Urlop ojcowski – dwutygodniowy urlop przysługujący ojcu dziecka, niezależnie od urlopu macierzyńskiego matki. 

Tacierzyński przysługuje ojcu – pracownikowi, gdy matka (będąca pracownicą), po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, zrezygnuje z pozostałej części tego urlopu i powróci do pracy, a pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta ojciec (ojciec – pracownik albo ubezpieczony ojciec dziecka, który w celu osobistego sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową).

Ponadto ojciec dziecka ma prawo do urlopu macierzyńskiego m.in. w przypadku:

1. gdy matka (będąca pracownicą), przebywa w szpitalu albo innym zakładzie ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego,
2. rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu przez nią po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego,
3. zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego,
4. porzucenia dziecka przez pracownicę w czasie urlopu macierzyńskiego,
5. zgonu matki dziecka nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby
   i macierzyństwa albo nieposiadającej tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem, a także w razie porzucenia dziecka przez taką matkę, 
6. niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę dziecka nieobjętą ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa albo nieposiadającą tytułu do takiego ubezpieczenia, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Polecamy artykuł: „Urlop ojcowski” 

Ile trwa urlop macierzyński?

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy urlop macierzyński trwa 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka.

Po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, masz prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy. Pozostałą część urlopu macierzyńskiego może wykorzystać ojciec dziecka, który w celu sprawowania opieki przerwie  działalność zarobkową.

Dlaczego mówi się o rocznym urlopie macierzyńskim?

W potocznym rozumieniu urlop macierzyński rozumiany jest jako roczny urlop obejmujący łącznie urlop macierzyński i rodzicielski. 

Kodeks pracy przyznaje nie tylko urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni, ale również urlop rodzicielski w wymiarze do 41 tygodni. Zgodnie z przepisami jedno z rodziców może wykorzystać maksymalnie 32 tygodnie z tego urlopu, a 9 tygodni to wyłączne uprawnienie drugiego z rodziców, którego nie może przenieść na inną osobę. 

Jeśli urlop macierzyński (20 tygodni) i urlop rodzicielski (32 tygodnie) wykorzystane zostaną przez matkę jeden po drugim bez powrotu do pracy, to w sumie dni urlopu po urodzeniu dziecka wynoszą rok.

O urlopie rodzicielskim więcej przeczytasz tu 

Ile trwa łącznie urlop macierzyński i rodzicielski – gdy rodzi się więcej dzieci?

W przypadku urodzenia:

• jednego dziecka do 61 tygodni (20 tygodni urlopu macierzyńskiego i do 41 tygodni urlopu rodzicielskiego)
• dwojga dzieci do 74 tygodni (31 tygodni urlopu macierzyńskiego i do 43 tygodni urlopu rodzicielskiego)
• trojga dzieci do 76 tygodni (33 tygodnie urlopu macierzyńskiego i do 43 tygodni urlopu rodzicielskiego)
• czworga dzieci do 78 tygodni (35 tygodnie urlopu macierzyńskiego i do 43 tygodni urlopu rodzicielskiego)
• pięciorga dzieci i więcej do 80 tygodni (37 tygodnie urlopu macierzyńskiego i do 43 tygodni urlopu rodzicielskiego)

Urlop macierzyński przed porodem

Urlop macierzyński można wykorzystać także częściowo przed przewidywaną datą porodu. Nie więcej jednak niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. Po porodzie matce przysługuje urlop macierzyński w pozostałym niewykorzystanym wymiarze.

Przerwanie urlopu macierzyńskiego

Każda pracownica ma prawo zrezygnować z części urlopu macierzyńskiego po spełnieniu łącznie dwóch warunków:

1. po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego,
2. pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta ojciec dziecka (ojciec będący pracownikiem lub ubezpieczonym w systemie ubezpieczeń społecznych).

Prawo do wykorzystania pierwszych 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje wyłącznie matce dziecka. W przypadku posiadania przez matkę orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, ma prawo zrezygnować z urlopu macierzyńskiego po 8 tygodniach.

Kobieta zgłasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego. Musi to zrobić najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy.

Do wniosku dołącza się kopię wniosku pracownika-ojca dziecka o udzielenie pozostałej części urlopu macierzyńskiego albo kopię oświadczenia ubezpieczonego ojca dziecka o przerwaniu działalności zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego.

Ojcu przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną – matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Czy podczas urlopu macierzyńskiego wypłacane jest wynagrodzenie?

Podczas urlopu macierzyńskiego nie pobiera się wynagrodzenia, ZUS wypłaca zasiłek macierzyński.

Urlop macierzyński w przypadku martwego urodzenia lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodnia życia

W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Matce, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

W przypadku zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, mama zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Matka, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Przeczytaj również nasz artykuł o dłuższych urlopach dla rodziców.

CZYTAJ WIĘCEJ

Wspieraj naszą Bazę Wiedzy dla kobiet planujących macierzyństwo. Dzięki Twoim darowiznom możemy publikować wartościowe treści, które dostarczają wiedzy i wspierają kobiety w ważnych momentach ich życia. Pomóż nam tworzyć jeszcze więcej wartościowych materiałów! Wesprzyj nas tutaj https://rodzicpoludzku.pl/wspieram/